slimme foto's

Fotografie is en blijft een wonderlijk fenomeen. Sinds de digitale mogelijkheden voor iedereen bereikbaar zijn, leggen we aan de lopende band het heden vast om ons verleden te documenteren. Waar we voorheen in de weer moesten met films, ontwikkellaboratoria of in een donkere kamer, kunnen we nu nagenoeg volstaan met een druk op de al dan niet virtuele ontspanknop.

Ik herinner me nog dat ik in de doka flink stond te klooien om een fatsoenlijk beeld uit het chemicaliënbad te toveren in de wetenschap dat onder- of overbelichting, stof en krassen de foto's ogenblikkelijk zouden devalueren tot amateur-plaatjes. Een technisch perfecte foto maken was een kunst op zich.
En dan heb ik het nog niet eens over het verhaal, de inhoud, de compositie, kortom het creatieve gehalte van de foto. En dat is natuurlijk nog steeds razend moeilijk.

Er is al een paar jaar een opmerkelijke ontwikkeling gaande. Hoewel de mobiele fotografie (telefoon en tablet) zich kwalitatief (nog) niet kan meten met de goede digitale camera, hebben we niet massaal besloten geen foto's meer te maken met die telefoon of tablet. Integendeel, het maken van foto's is zo gemakkelijk geworden dat fotografie meer dan ooit 'bestaat'.
Slimmeriken hebben fantastisch ingespeeld op die drang om altijd en overal foto's te maken en de daarmee gepaard gaande groeiende berg matige plaatjes. Er zijn veel apps op de markt om foto's te bewerken en te filteren. Een over- of onderbelicht plaatje, desnoods ook nog met een slechte compositie, kan worden omgevormd tot een interessant beeld. Deze werkwijze is zo populair dat het inmiddels een kunstvorm is geworden waaraan De Kunsthal al in 2011 een tentoonstelling wijdde. Drempels zijn er nauwelijks, iedereen met een smartphone of tablet en een paar euro's aan apps kan ermee aan de slag.
En daarmee is ook de ouderwetse, analoge fotografie terug, maar dan digitaal. Want het vroegere gebrek aan techniek dat ontstond uit onvermogen, wordt nu bewust aan de foto toegevoegd. Retro en vintage zijn succesrijke kreten geworden. Een bedrijf heeft daar een mooie slogan voor bedacht: 'Digital photography never looked so analog'.

Natuurlijk is het nog steeds belangrijk wat er op de foto te zien is, maar het aspect toeval wordt geaccepteerd als bijzonderheid en ook het bewerken van een foto kan ertoe bijdragen dat de saaie werkelijkheid wordt vervormd tot een nieuw, interessant verhaal. De vervreemdende effecten, of dat nu nostalgisch getinte effecten zijn of anderszins, kunnen de boodschap van de foto versterken, veranderen of, bij het ontbreken van een boodschap, zelfs maken. Zie bijvoorbeeld de foto's van Tommy Vohs of Janine Graf.
De fotografie heeft zich ontwikkeld tot een brede beeldcultuur waarin oude technieken zijn teruggehaald en naadloos opgenomen binnen de moderne digitale wereld.
Probeer het zelf!