kijken

Het was in feite de beeldhouwer Auguste Rodin die de dichter Rainer Maria Rilke aanspoorde om te kijken, om écht te kijken. Dat leidde ertoe dat Rilke aandachtig een object observeerde en in de huid kroop om het wezen ervan in een gedicht weer te geven in plaats van zijn persoonlijke emotie te verwoorden. Je zou het empathische dichtkunst kunnen noemen.

Er bestaat een verschil tussen zien en kijken. Het zien in de betekenis van het gezichtsvermogen dat ervoor zorgt dat we alert kunnen reageren en anticiperen en het kijken als bewuste handeling, het proberen te ontdekken.

Rodin was een professionele kijker. Hij zag hoe het menselijk lichaam in elkaar zat, maar ook zag hij de mens van binnen. Zijn karakter en beweegredenen, de vreugde en de pijn van het leven. Hij wist dat in gips, klei of marmer virtuoos weer te geven.
Het kijken naar kunst geeft zicht op een wereld buiten het alledaagse. De worsteling die de mannen doorstaan van Rodin's De burgers van Calais. De duistere, twijfelachtige kant van de mensheid die Anselm Kiefer met zijn werk overtuigend in herinnering houdt. Het leed van het gekooide dier in Rilkes gedicht Der Panther.

Het echte kijken zet je aan het denken, aan het fantaseren en associëren – het geeft je een duw om je gedachten te vormen. Ongeacht welke kant ze op gaan.
Leer kinderen kijken zodat ze hun eigen gedachten kunnen vormen en niet het oordeel van de massa aannemen. Laat ze kijken naar kunst. Leer ze de kunst van het kijken.